در «همایش مسئولیت اجتماعی: سرانۀ مصرف شیر» مطرح شد؛
تفکر سیستمی، حلقۀ مفقودۀ تنظیم سرانۀ مصرف
همایش «مسئولیت اجتماعی: سرانۀ مصرف شیر» ساعتی پیش با حضور تنی چند از مسئولان وزارت بهداشت، انجمن‌‌های لبنیاتی، دامداری و پژوهشگران و شماری از اساتید دانشگاه و دامپزشکان مستقل آغاز شد. بخشِ اول این همایش، با پیگیری سه محور اصلی «نقش ذینفعان در سرانۀ مصرف شیر»، «اثرات شبه‌‌علم بر فرهنگ مصرف شیر و لبنیات» و «شیر مدرسه؛ طرح ملی رها شده» برگزار شد. پرسش کلیدی این نشست بر این مسئله چرخید که با وجود متخصصان فراوان، این میزان چالش دربارۀ کمبود سرانۀ مصرف شیر و شیر مدارس ناشی از چیست؟
«احمد اسماعیل‌‌زاده»، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت گفت: سازمان برنامه و بودجه بایستی بودجۀ لازم برای توزیع شیر رایگان در تمامی مدارس کشور را مصوب و در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار دهد.
وی عنوان کرد: پایین‌بودن سرانۀ مصرف شیر و لبنیات در کشور برخلاف توصیه‌های تغذیه‌ای از سوی وزارت بهداشت است. درحالی‌‌که سه واحد مصرف لبنیات در روز توصیه شده، اما میزان و میانگین مصرف فعلی کشور، یک واحد در روز است. در دفتر بهبود تغذیه، هدفگذاری بلندمدتی را مطرح کرده‌‌ایم که مطابق آن، میزان مصرف لبنیات در سال ۱۴۰۵ نسبت به سال ۱۴۰۲ باید حداقل ۲۵ درصد افزایش یابد که بطور قطع با تعامل با بخش خصوصی امکان‌‌پذیر خواهد بود.
وی با مطرح‌‌کردن سایر استراتژی‌‌های وزارت بهداشت برای افزایش سرانۀ مصرف شیر، بیان کرد: استراتژی دوم ما در بحث آموزش و افزایش مصرف شیر و لبنیات دسترسی به شیر و لبنیات ارزان است و دسترسی مردم به شیر و لبنیات ارزان باید به سادگی فراهم باشد. در این زمینه دولت، وزارت جهاد کشاورزی و سایر ارگان‌ها با پرداخت یارانه‌هایی به تولید یا بخش مصرف این دسترسی را فراهم کرد.
وی تأکید کرد: سازمان برنامه و بودجه باید بودجۀ لازم برای توزیع شیر رایگان در تمامی مدارس کشور را مصوب و در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار دهد. این شرایط به پیگیری‌های مستمر وزارت آموزش و پرورش نیاز دارد.
در ادامه این نشست، دکتر خاتمی‌‌مقدم، کارشناس صنایع غذایی گفت: اعداد متفاوتی در مورد سرانۀ مصرف شیر در کشور مطرح است، اما جملگی آن‌‌ها با تغییراتی اندک، بر روی میانگین کلی اتفاقِ نظر دارند. در جهان مطابق با آمار سازمان ملل، تا پایان سال ۲۰۲۰، جهان با جمعیت ۸ میلیارد نفری مواجه است و مطابق با آمار فایو ۹۳۰ میلیون تن شیر تولید می‌شود که به معنای سرانۀ مصرف ۱۱۶ کیلوگرمی شیر در جهان است.
وی ادامه داد: در ایران مطابق با آمار مرکز آمار، جمعیت کشور در سال ۱۴۰۰ حدود ۸۴ میلیون و ۷۱۴ هزار نفر برآورد شده که سرانۀ مصرف شیر در آن به عدد ۷۸ کیلوگرم رسیده است. بایستی توجه داشت که سرانۀ تولید به معنای سرانۀ مصرف نیست، فلذا ما از متوسط مصرف جهانی، ۳۵ درصد کمتر مصرف می‌‌کنیم.
خاتمی با انتقاد از اهداف برنامه‌های توسعه‌ای در بحث مصرف شیر از جمله برنامۀ ششم توسعه، تصریح کرد: در برنامۀ ششم توسعه نیز تعیین شده بود که تولید شیر به عددی معین برسد.
شیرزاد، مدیرعامل سابق سازمان تعاون روستایی بیان کرد: افزایش سرانۀ مصرف شیر نیازمند تعاملی سه‌‌گانه میانِ مصرف‌‌کننده، تولید کننده و قدرتِ مرکزی است. مجلس می‌تواند بودجۀ انجام این کار را به‌‌عنوان پایلوت در ۱۸ استان محروم پیش‌بینی کند تا بتوان گام مهمی در جهت ارتقای سلامت مقاطع دبستانی و مهدکودک‌ها اجرایی کرد.
در ادامۀ همایش، چمنی با انتقاد از نامگذاریِ «نظام سلامت» گفت: وزارت بهداشت در این سال‌‌ها سهم خودش را به هیچ روی در مسئولیت اجتماعی ادا نکرده است. من تصور می‌‌کنم، نظام سلامت نام بی‌‌مسمایی است؛ چرا که بجای سلامت و پیشگیری، روی «درمان»ِ پس از ابتلای مردم سرمایه‌‌گذاری می‌‌کند. از این‌‌رو، نامِ نظام درمانی نام منطقی‌‌تری برای آن بنظر می‌‌رسد.
پیام محبی، دامپزشک مستتقل با انتقاد از وضعیت اجتماعی-سیاسی کشور از شهریورماه پارسال تا امروز، گفت: خیلی چیزها در کشور ما تغییر کرده و ما چاره‌‌ای نداریم جز اینکه با یکدیگر روراست باشیم. متأسفانه بشخصه افق روشنی را متصور نیستم، چرا که چنین نشست‌‌هایی بارها و بارها در سالیان اخیر به اشکال متعدد و متفاوت برگزار شده، اما نتیجۀ همۀ آن‌‌ها در این‌‌سال‌‌ها چه بوده؟ چند درصد از آن حرف‌‌ها رنگ عملی و واقعیت به خود گرفته است؟ فکر می‌‌کنم معضل اصلی در جایی است که ما فاقد «تفکر سیستمی» در مسائل کلانِ کشور هستیم.
دکتر احمدی، نمایندۀ جامعۀ دانشگاهی با تأکید بر لزوم مبارزه با رواجِ «شبه‌‌علم» گفت: گستر شبه‌‌علم، باعث اختناق جامعۀ دانشگاهی شده است. امروزه ما شاهد آن هستیم که فردی بدون هیچ ادله و گزاره‌‌ای که رنگ و بوی علمی داشته باشد، می‌‌گوید «مصرف شیر برای انسان ضرر دارد»! متأسفانه این‌‌قبیل از هایپوتزهای شبه‌‌علم در دل رسانه‌‌های رسمی و غیررسمی به‌‌سرعت منتشر می‌‌شوند و فقدانِ سواد رسانه‌‌ای از سوی مخاطبان، به افزایش قدرت آن‌‌ها در باور عمومی دامن می‌‌زند.
در پایانِ بخشِ اول این‌‌همایش، گیتی کریم، استاد دانشکدۀ دامپزشکی دانشگاه تهران با تأکید بر لزوم توجه به بُعد اقتصادی در آسیب‌‌شناسی کاهش سرانۀ مصرف شیر، گفت: مسئلۀ سرانۀ مصرف شیر بیش از هرچیزی بعد اقتصادی دارد، لذا نیازمند کنش و پژوهش بیشتر اقتصاددانان است.
وی ادامه داد: نمی‌‌خواهم از دَرِ ناامیدی به مقولۀ سرانۀ مصرف شیر نگاه کنم، اما بطور مثال همین موضوعِ صادرات را درنظر بگیرید. ما هیچ استراتژی ثابتی در حوزۀ سیاست‌‌های کلان نداریم. به‌‌عنوان مثال، کشورهای پیشرفته را می‌‌گویم؛ هیچ‌‌وقت نمی‌‌بینید که در آن کشورها، سیاست‌‌های کلی و اینچنینی با تغییر یک دولتِ خاص یا یک وزیر معین، به‌‌کلی دستخوش تغییر و تحول شود، یا اصطلاحا هرکسی که می‌‌آید بخواهد چراخ را از نو اختراع کند!
گیتی کریم در پایان گفت: برنامۀ ششم توسعه را خوانده‌‌اید؟ کدام‌‌یک از بندهای آن به سرانجام رسیده است که ما اکنون داریم از برنامۀ هفتم صحبت می‌‌کنیم؟ کدام NGO توانسته در کشور ما بدونِ چسبیدنِ انگ به آن‌‌ها کارش را پیش ببرد و به موفقیت برسد؟ حتی یک مورد هم نمی‌‌توانید پیدا کنید! بنابراین، من فکر می‌‌کنم برای به سرانجام‌‌رسیدن ایده‌‌های خوبی که در این نشست مطرح شد، نیازمند تحولات جدی‌‌تر و اساسی‌‌تری هستیم.